Hoa Lư, Kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầu tiên ở Việt Nam, nơi phát tích của ba triều đại: Đinh- tiền Lê- Lý. Thiên nhiên cũng ban tặng cho Hoa Lư nhiều danh lam thắng cảnh với những giá trị văn hóa-lịch sử đặc sắc nằm trong Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An - như: Di tích Cố đô Hoa Lư; Danh thắng Tràng An - Tam Cốc; làng nghề truyền thống thêu Ninh Hải, đá mỹ nghệ Ninh Vân...

Trung tâm Văn hóa huyện mới được khánh thành đưa vào sử dụng

Tổng hòa những giá trị đó đã làm nên một huyền thoại Hoa Lư trường tồn với thời gian và trong lòng người dân đất Việt đến muôn đời. Với bề dày truyền thống văn hóa, lịch sử sau 110 năm thành lập và kiến tạo, Hoa Lư hôm nay đã trở thành huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh Ninh Bình, viết tiếp trang sử vẻ vang, hào hùng của vùng đất Cố đô Hoa Lư nghìn năm văn hiến.

Năm 968, sau khi bình định 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, lấy hiệu Đinh Tiên Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, chọn Hoa Lư làm kinh đô. Cũng chính nhờ địa thế hiểm trở đó mà Hoa Lư còn là nơi ghi dấu những chiến công oanh liệt đánh Tống - bình Chiêm và sau này các triều đại nhà Trần, nhà Tây Sơn đều xây dựng phòng tuyến chống giặc ngoại xâm vững chắc ở đây. Cuối thế kỷ XIII, từ Hoa Lư, vua Trần tổ chức cuộc tổng tiến công, đánh tan quân xâm lược Nguyên-Mông. Hơn 500 năm sau, cũng từ đây, vua Quang Trung - Nguyễn Huệ xuất quân thần tốc tiến về Thăng Long, tiêu diệt quân Thanh, giành lại nền độc lập cho đất nước.

Nhận thức đầy đủ về vị trí đặc biệt quan trọng của vùng đất này, nên các vương triều phong kiến đã đặc biệt quan tâm xây dựng. Năm 1906, dưới thời vua Thành Thái thứ 18, huyện Gia Khánh được thành lập, gồm 4 tổng của huyện Yên Khánh hợp lại. Sự kiện này khẳng định vị thế và tầm vóc của một vùng đất mà các triều đại và cư dân Hoa Lư xưa đã dày công tạo dựng. Để phù hợp với tình hình lịch sử và công tác quản lý hành chính, năm 1977, huyện Gia Khánh và Thị xã Ninh Bình hợp nhất thành huyện Hoa Lư. Năm 1981, huyện Hoa Lư lại được chia tách thành thị xã Ninh Bình và huyện Hoa Lư.

Trong thời đại Hồ Chí Minh, truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của nhân dân Gia Khánh, nay là Hoa Lư càng được phát huy mạnh mẽ. Hoa Lư là một trong những địa phương sớm tiếp thu chủ nghĩa Mác- Lê Nin và đường lối cách mạng của lãnh tụ Nguyễn ái Quốc, xây dựng và phát triển phong trào cách mạng, góp phần cùng với quân và dân trong tỉnh và cả nước làm nên Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công; đóng góp sức người, sức của to lớn, cùng với cả nước giành thắng lợi vẻ vang trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cùng cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, xứng đáng là quê hương anh hùng của một dân tộc anh hùng.

Trang sử truyền thống của Hoa Lư những năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ vẫn còn sáng chói với những tên tuổi của các anh hùng như: Lê Xuân Phôi, Bùi Thị Thiêm, Đỗ Văn Lanh, Đinh Văn Biểng. Nhiều người trong số họ đã trở thành tướng lĩnh, những cán bộ chỉ huy tài giỏi của quân đội. Với những thành tích to lớn và xuất sắc trong các cuộc kháng chiến, Đảng bộ, quân và dân huyện Hoa Lư vinh dự được Nhà nước tặng danh hiệu “Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” vào năm 1996. Đây là một trong những đơn vị đầu tiên của tỉnh được tặng thưởng danh hiệu cao quý này.

Đến nay, kinh tế của huyện liên tục tăng trưởng; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực; sản xuất công nghiệp-TTCN, dịch vụ du lịch phát triển khá; nông nghiệp có sự chuyển dịch tích cực, nổi bật là đã tập trung mở rộng diện tích lúa chất lượng cao, xây dựng cánh đồng mẫu lớn; kết cấu hạ tầng được tăng cường, tập trung cao nguồn lực xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn có nhiều đổi mới; văn hóa - xã hội có bước chuyển biến mạnh mẽ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân tiếp tục được cải thiện, an sinh xã hội được đảm bảo, công tác giảm nghèo đạt kết quả tốt; quốc phòng được tăng cường, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; năng lực lãnh đạo của các tổ chức Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của các cấp chính quyền được nâng lên; hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố vững mạnh.

Chính từ các điều kiện trên, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã thống nhất chọn Hoa Lư làm điểm để tập trung chỉ đạo xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh. Với điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi và lực lượng lao động dồi dào đang từng bước được trang bị thêm kiến thức, có ý thức tổ chức kỷ luật trong lao động, thích ứng với nền sản xuất mới, với đội ngũ cán bộ đầy nhiệt huyết, Hoa Lư có đầy đủ tiềm năng, điều kiện và cơ hội để phát triển và hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo đúng kế hoạch.

Trong 5 năm triển khai thực hiện với một khối lượng công việc khổng lồ, nhưng với quyết tâm cao, Đảng bộ và nhân dân huyện Hoa Lư đã chung sức, đồng lòng vượt qua mọi khó khăn. Từ những bỡ ngỡ ban đầu, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong huyện đã vừa học, vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, đánh giá tổng kết và tiếp tục triển khai thực hiện, xây dựng lộ trình, đến nay đã hoàn thành 19 tiêu chí nông thôn mới, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh.

Thành công trong công cuộc kiến tạo quê hương Hoa Lư hôm nay phải kể đến sự đóng góp bền bỉ, nhiệt huyết của các tầng lớp nhân dân, sự vào cuộc hết mình của các tổ chức chính trị xã hội, chi bộ, cán bộ thôn. 6 năm qua, Hoa Lư đã huy động tổng nguồn vốn cho xây dựng nông thôn mới đạt hơn 2.800 tỷ đồng, trong đó vốn nhân dân đóng góp trên 1.200 tỷ đồng. Từ các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới đã xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến trên mọi lĩnh vực, đó là những bông hoa tươi thắm trong vườn hoa cách mạng của huyện Hoa Lư hôm nay.

Hệ thống đén chiếu sánh, đén trang trí tại khu trung tâm thị trấn Thiên tôn

Đến Hoa Lư hôm nay, ai cũng cảm nhận được bộ mặt nông thôn mới khang trang, xanh, sạch, đẹp với hạ tầng thiết yếu về giao thông, thủy lợi, văn hóa, y tế, giáo dục… được quan tâm đầu tư, nâng cấp, xây dựng. Sản xuất nông nghiệp tiếp tục phát triển, xuất hiện hàng nghìn mô hình sản xuất, mô hình liên kết, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ mang lại hiệu quả kinh tế và thu nhập cao. Số hộ nghèo giảm nhanh, đời sống vật chất và tinh thần của người dân từng bước được cải thiện. Năm 2016, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 36 triệu đồng, tăng trên 20 triệu đồng so với năm 2011. Tỷ lệ hộ nghèo còn 2,7%. Số lao động có việc làm thường xuyên đạt 93%.

Có thể nói, những thành tựu xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn 2011-2016 là dấu mốc quan trọng, đang tạo ra luồng gió mới, sức bật mới để Hoa Lư tiếp tục đẩy mạnh phong trào trong thời gian tiếp theo nhằm duy trì, phát triển và nâng cao chất lượng các tiêu chí huyện nông thôn mới. Phấn đấu xây dựng một số xã đạt chuẩn nông thôn kiểu mẫu, đưa Hoa Lư phát triển toàn diện và bền vững.

Chặng đường 110 năm xây dựng và phát triển của Hoa Lư là một phần của lịch sử hình thành, phát triển hàng nghìn năm của vùng đất này. Nhân dân Hoa Lư tự hào trước những thay đổi vô cùng to lớn và sâu sắc của quê hương. Chặng đường mới đã mở với nhiều thời cơ và thuận lợi mới.

Tuy nhiên, chặng đường phía trước của Đảng bộ và nhân dân huyện Hoa Lư vẫn còn không ít khó khăn, thách thức phải vượt qua. Tốc độ tăng trưởng kinh tế những năm qua tuy đạt cao nhưng chưa tương xứng với tiềm năng, chưa tạo được những đột phá mạnh mẽ trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động. Việc thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh trong hoạt động du lịch có lúc, có nơi chưa tốt. Hiệu quả sản xuất, đầu tư trên một số lĩnh vực chưa cao; hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ, ảnh hưởng tới thu hút đầu tư; sức cạnh tranh của một số sản phẩm còn yếu; công nghệ và thiết bị còn lạc hậu; chất lượng khám, chữa bệnh, chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chưa đáp ứng kịp yêu cầu...

Mục tiêu trong những năm tới của huyện Hoa Lư là tạo sự bứt phá mạnh mẽ trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và bền vững; gắn phát triển kinh tế với phát triển văn hoá và giải quyết tốt các vấn đề xã hội, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đảm bảo quốc phòng - an ninh, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Để đạt mục tiêu đó, Đảng bộ và nhân dân Hoa Lư hơn lúc nào hết cần tiếp tục đổi mới toàn diện cả tư duy và phong cách làm việc; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của các cấp chính quyền, chất lượng hoạt động của MTTQ và các đoàn thể nhân dân; phát huy hơn nữa truyền thống Cố đô Hoa Lư lịch sử, tiềm năng, thế mạnh của địa phương, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế; phát triển mạnh dịch vụ, du lịch gắn với phát triển tiểu thủ công nghiệp và làng nghề, coi đây là mũi nhọn, là nhiệm vụ trọng tâm, chủ yếu trong phát triển kinh tế; tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, tạo sự chuyển biến tích cực về nông nghiệp, nông dân và nông thôn; phát triển văn hoá - xã hội; nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; tăng cường công tác quốc phòng, quân sự địa phương; xây dựng hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh. Quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Bình lần thứ XXI và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Hoa Lư lần thứ XXII, xây dựng quê hương Hoa Lư ngày càng văn minh, giàu mạnh.

Nguyễn Sỹ Trí

TUV, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện  Hoa Lư