Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc là nhiệm vụ then chốt của Chiến lược phát triển văn hóa. Trong thời gian qua, việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể trên địa bàn huyện ngày càng được quan tâm, chú trọng.

Nhằm thống nhất quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn huyện, UBND huyện đã ban hành các văn bản văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật trong thực hiện các chế độ chính sách, công tác quản lý, tu bổ tôn tạo, phát huy các giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh đến UBND các xã, thị trấn, các BQL di tích như: Kế hoạch số 59/KH-UBND ngày 13/4/2022 về việc triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống tốt đẹp của con người, vùng đất Cố đô Hoa Lư”, giai đoạn 2021- 2030; Công văn số 503/UBND - VHTT ngày 14/4/2022 về việc tăng cường quản lý hoạt động bảo quản, tu bổ, Công văn số 289/UBND-VHTT ngày 25/3/2021 về việc hoạt động quản lý, bảo tồn phát huy giá trị di sản, di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn huyện; phục hồi di tích lịch sử- văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn huyện,…hằng năm, thực hiện việc khảo sát, kiểm kê và phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao lập hồ sơ khoa học di tích trình cấp có thẩm quyền xếp hạng di tích.

Khu di tích Chùa và Động Thiên Tôn là Khu di tích được Bộ Văn hóa, Thông tin nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1962

Đến nay trên địa bàn huyện Hoa Lư có 272 di tích được kiểm kê, phân loại trong đó trên địa bàn huyện, có 66 di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng, trong đó: 27 di tích cấp Quốc gia (có 02 di tích cấp Quốc gia đặc biệt), 39 di tích cấp tỉnh. Các di tích sau khi được xếp hạng đã thành lập Ban Quản lý di tích tại cơ sở, có quy chế hoạt động cụ thể. Công tác bảo vệ, trông coi tại di tích được quan tâm.

Trong giai đoạn 2018-2023, qua cùng với sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ của các Sở Văn hóa Thể thao, Sở Du lịch Ninh Bình và sự vào cuộc của các ban ngành chức năng, sự đóng góp tích cực của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Một số di tích trên địa bàn huyện được trùng tu, tôn tạo, phục hồi chống xuống cấp bằng nguồn ngân sách của Nhà nước và nguồn xã hội hóa như: Di tích đình Thượng xã Ninh Mỹ, di tích đền Cọ, đền Vối xã Ninh Hải, đình Yên Trạch, đình Yên Thành xã Trường Yên, đình Thanh Hạ, đình Ngô Hạ, Nhà thờ Cố Cai Hoàng Ngọc Liễn, Chùa và Động Hoa Sơn xã Ninh Hòa, Đền thờ Triệu Quang phục xã Ninh Khang, Đình Sen xã Ninh Thắng, Chùa Bà Ngô xã Trường Yên, tu bổ cấp thiết hạng mục đảo ngói Đền Thái Vi xã Ninh Hải và Chùa Nhất Trụ, có nhiều di tích kiểm kê chưa xếp hạng được hướng dẫn cấp phép tu bổ tôn tạo như: Chùa Thạch Bích xã Ninh Hải, Chùa Hành Cung xã Ninh Thắng, Đình thôn Trung Trữ xã Ninh Giang,… Đặc biệt trong năm 2023 di tích Chùa Hoa Lâm xã Ninh Xuân đang bị xuông cấp đã được triển khai tu bổ bằng nguồn xã hội hóa với tổng mức kinh phí dự án: 7.460.539.000đ.

Khảo sát, đánh giá thực trạng di tích Chùa và Động Hoa Sơn xã Ninh Hòa

Bên cạnh đó, UBND huyện đã chỉ đạo các phòng, ban, ngành, đơn vị, UBND các xã, thị trấn phố phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của các di tích. Nhiều di tích đã trở thành những điểm du lịch hấp dẫn như: khu di tích Quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư, Chùa Nhất Trụ (xã Trường Yên), Chùa Bích Động, Đền Thái Vi (xã Ninh Hải), Chùa Bàn Long (xã Ninh Xuân), Chùa và Động Thiên Tôn (Thị trấn Thiên Tôn) góp phần thúc đẩy du lịch phát triển, đóng góp quan trọng cho ngân sách của địa phương và góp phần nâng cao đời sống của nhân dân trên địa bàn huyện.

Công tác bảo tồn, khôi phục, phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống của địa phương luôn được quan tâm thực hiện như: Khôi phục, bảo tồn Tế Lễ Cửu khúc, chèo thuyền khéo, Thi Kéo chữ (tại Lễ hội Hoa Lư), chú trọng phát huy giá trị các làng nghề truyền thống được nhân dân gìn giữ, lưu truyền, phát triển thành ngành kinh tế có đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế địa phương, các thương hiệu có sức vang trên thị trường trong nước, quốc tế như nghề thêu ren xã Ninh Hải, nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân; Trong năm 2022, UBND huyện đã phối hợp Sở Văn hóa và Thể thao tổ chức hội nghị xin ý kiến đồng thuận của nhân dân và chính quyền địa phương về đồng ý bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa “Nghề thêu Ren Ninh Hải” huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Một số hình ảnh khảo sát, đánh giá thực trạng các hạng mục xuống cấp của các di tích trên địa bàn huyện của đoàn khảo sát Sở Văn hóa và Thể thao tháng 6/2023

Tin, ảnh: Hương Lan - Phòng VHTT huyện