Bệnh lùn sọc đen phương Nam hại lúa do virus gây ra và môi giới truyền bệnh là rầy lưng trắng. Đây là loại bệnh gây hại nguy hiểm trên cây lúa, ngô, đến nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để trừ bệnh. Để việc gieo cấy lúa vụ mùa 2023 đạt hiệu quả, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện giới thiệu tới bà con nông dân và các bạn các biện pháp kỹ thuật phòng, chống bệnh như sau:

Ruộng lúa bị Bệnh lùn sọc đen phương Nam

1. Giám sát dịch bệnh lùn sọc đen: Thường xuyên theo dõi tình hình phát sinh của rầy nâu và rầy lưng trắng; kiểm tra, rà soát hệ thống bẫy đèn để xác định đỉnh cao của rầy di trú; thu thập mẫu rầy trên đồng ruộng, giám định mẫu rầy, mẫu lúa theo quy định. Tổ chức tiêu hủy ngay những cây bị bệnh, tránh phát tán nguồn bệnh.

2. Biện pháp canh tác: - Vệ sinh đồng ruộng: Cày vùi gốc rạ ngay sau khi thu hoạch lúa Đông xuân để ngăn ngừa lúa chét, lúa tái sinh; dọn sạch cỏ bờ ruộng, mương dẫn nước, tiêu huỷ tàn dư cây bệnh để hạn chế nơi cư trú của rầy và tiêu diệt nguồn bệnh, đặc biệt là tại các vùng đã có bệnh lùn sọc đen nặng.

- Xử lý hạt giống bằng thuốc BVTV trước khi gieo; kiên quyết không đưa vào sản xuất những giống lúa đã bị nhiễm bệnh lùn sọc đen nặng; khuyến khích sử dụng các giống chống chịu hoặc ít nhiễm rầy lưng trắng.

- Bố trí cơ cấu mùa vụ hợp lý, thời gian cách ly giữa vụ Đông Xuân và vụ Mùa ít nhất là 20 ngày để cắt cầu nối truyền bệnh và có đủ thời gian để vệ sinh đồng ruộng.

- Bón phân cân đối, đặc biệt không bón thừa phân đạm, áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh lúa cải tiến SRI, kỹ thuật phòng trừ tổng hợp IPM để tăng tính chống chịu của cây lúa đối với dịch hại.

3. Phòng trừ rầy môi giới, bảo vệ mạ và lúa gieo thẳng:

- Không gieo mạ ven đường giao thông, nơi gần nguồn sáng mạnh sẽ thu hút rầy lưng trắng đến truyền bệnh. Che phủ lưới (mắt lưới dầy) để ngăn chặn rầy lưng trắng xâm nhập và lây truyền bệnh. Ở những vùng đã từng bị bệnh và vùng có nguy cơ bị bệnh lùn sọc đen gây hại cao cần tiến hành phun thuốc trừ rầy cho mạ trước khi nhổ cấy từ 3-4 ngày và trên lúa gieo thẳng khi cây lúa đạt 4- 5 lá bằng các loại thuốc trừ rầy nội hấp.

– Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, khi phát hiện rầy lưng trắng trên mạ và lúa gieo thẳng cần thu thập và giám định mẫu rầy lưng trắng, nếu phát hiện rầy mang virus gây bệnh lùn sọc đen cần tiến hành phun thuốc trừ rầy để tiêu diệt nguồn rầy mang virus để hạn chế lan truyền bệnh.

- Khi bệnh xuất hiện trên mạ, tùy theo mức độ nhiễm bệnh, tiến hành tiêu hủy cả luống hoặc cả ruộng sau khi đã phun bằng thuốc trừ rầy tiếp xúc, gieo bổ sung mạ nếu thời vụ cho phép.

Cây bị bệnh đẻ nhiều dảnh phụ; lá đòng ngắn, xoắn vặn lúa bị ngẹn đòng

4. Trừ bệnh khi lúa xuất hiện bệnh:

- Giai đoạn lúa đẻ nhánh:

+ Nhổ, vùi những cây lúa bị bệnh, cấy dặm bằng cây lúa khỏe.

+ Phun trừ rầy bằng thuốc nội hấp trên những ruộng nhiễm bệnh và các ruộng xung quanh với diện tích gấp 3 lần diện tích lúa bị nhiễm bệnh.

+ Chăm sóc cho cây lúa mau chóng phục hồi, cần bón phân cân đối N-P-K, khi cây lúa chưa phục hồi ra rễ mới chỉ nên bón phân lân và phân kali.

+ Ở giai đoạn trước khi lúa đứng cái: Nếu ruộng có trên 30% số dảnh bị bệnh cần tiến hành tiêu huỷ ngay cả ruộng bằng cách cày vùi để tiêu diệt nguồn bệnh; trước khi cày vùi phải tiến hành phun thuốc trừ rầy lưng trắng để ngăn chặn nguồn bệnh phát tán sang ruộng khác. Chỉ cấy, sạ lại nếu thời vụ còn cho phép.

- Giai đoạn từ khi lúa phân hóa đòng trở đi:

+ Những ruộng, khu đồng đã phát hiện rầy lưng trắng mang virus thì phải tiến hành phun trừ rầy trước khi rầy cám lứa kế tiếp nở rộ; những ruộng, khu vực còn lại cần thường xuyên điều tra, theo dõi, khoanh vùng, chỉ đạo phun thuốc trừ rầy lưng trắng khi có mật độ từ 1000 con/m2 trở lên (đối với lúa trước khi trỗ) và 2000 con/m2 (đối với lúa sau khi trỗ) bằng các loại thuốc phù hợp với tuổi rầy, thời kỳ sinh trưởng của cây lúa.

5. Tiêu hủy cây lúa bị bệnh: - Trường hợp ruộng lúa nhiễm bệnh nhẹ: Tiến hành nhổ, vùi các dảnh lúa, khóm lúa bị bệnh và phun thuốc trừ rầy lưng trắng; trường hợp ruộng lúa bị bệnh nặng, khó có khả năng phục hồi và không còn khả năng cho năng suất thì phải tiêu huỷ bằng cách cày vùi cả ruộng. Trước khi tiêu hủy cần phun thuốc trừ rầy bằng các loại thuốc tiếp xúc.

- Tiêu hủy và tiến hành cấy, gieo thẳng lại nếu còn thời vụ.

- Tiêu hủy bằng cày vùi phải thực hiện ngay dù không cấy, gieo lại hoặc chuyển sang cây trồng khác./.

Bài, Ảnh: Kỹ sư Phạm Văn Nhượng – Giám đốc Trung tâm Dịch vụ NN huyện